Grijs eruit, groen erin: gun je tuin wat extra groen.

De lente is hét moment om jouw tuin onder handen te nemen. Je hoort het al jaren, die grijze tegels moeten eruit en er moet meer groen in. Maar waarom precies? En hoe maak je flinke groene meters?

10-02-2024

7 minuten

De groene tuin heeft veel voordelen

Je kent ze wel; die betegelde voor- en achtertuinen die het straatbeeld kunnen bepalen. En dan niet per se in positieve zin. De laatste jaren is de aandacht voor duurzaamheid onder tuinbezitters dan wel toegenomen, toch is het aantal bestrate tuinen nog steeds groot. En dat terwijl een vergroende tuin oplossingen kan bieden op het gebied van wateroverlast, biodiversiteit, geluidshinder en luchtkwaliteit. Vergroenen kan daarnaast helpen tegen verminderde productiviteit, hittestress en bij het verlagen van je energierekening. En het oog wil natuurlijk óók wat. Dus… heb jij je tuinhandschoenen al aan?!

De ideale verhouding: 20% verharding, 80% groen.

In ons land neemt het aantal hoosbuien en de intensiteit ervan toe; het gevolg van klimaatverandering. Onze afwateringssystemen zijn die extremen soms niet de baas, met overstroomde straten en ondergelopen huizen en kelders tot gevolg. Door te vergroenen en dichte verharding te beperken, wordt regenwater in de grond vastgehouden en minder snel naar het rioleringsstelsel afgevoerd. Dat voorkomt overbelasting en waterschades in en om je huis.

'Een ideale verhouding is maximaal 20% verharding en minimaal 80% groen', zo stelt VHG – de branchevereniging voor hoveniers en groenondernemers – in haar handboek voor specialisten. Maar zelfs in en om een ogenschijnlijk groene tuin hebben we nog best wel wat 'grijs' liggen. Het terras, het tuinpad, de oprit of een parkeerplaats bijvoorbeeld. Denk dus eens aan het aanbrengen van gevelgroen om toch aan die 20/80-verhouding te komen. Of aan de aanleg van een groen dak. En houd je tóch graag vast aan tegels in je tuin, kies dan bij voorkeur voor waterdoorlatende klinkers met open voegen of een open patroon. Dit voor de waterdoorlaatbaarheid. Al kun je natuurlijk ook houtsnippers, boomschors en schelpen voor je paden en terrassen gebruiken.

Beperk waterschades met bodembedekkers en een regenton.

Als je voor meer groen in je tuin gaat, heb je genoeg opties. Het advies van branchevereniging VHG: kies vooral voor bodembedekkers in je tuin. Sedumplantjes zijn een goede keuze, maar ook vlinderbloemigen zoals klaver zijn erg geschikt. En onderhoudsarme prairiebeplanting. Het groen helpt de bodemstructuur te verbeteren. Want een begroeide en doorwortelde grond neemt beter water op dan een kale variant. En de bladeren van bodembedekkers houden neerslag vast, die daarna weer verdampt. Minder belasting voor de afwateringssystemen dus. Heb je een grote oppervlakte te vullen? Gras is met een dichte wortelmat een mooie manieren om flinke lappen grond 'levend' te houden. Van grijs naar gazon dus!

Verbeterde grondkwaliteit met een composthoop.

Het plaatsen van een regenton in je tuin is ook een mooie aanvulling. Het water dat je ermee opvangt, is prima te gebruiken voor het wassen van je auto of het doorspoelen van het toilet. En ook een composthoop, compostvat of wormenbak is goed voor het milieu. Grasmaaisel, groente- en fruitresten, eierschillen, koffiedik; het verbetert de bodemkwaliteit, stimuleert het bodemleven en kan zo op een natuurlijke manier in jouw achtertuin verwerkt worden. Oh, en even voor de duidelijkheid: een goede composthoop stinkt niet. In een zuurstofrijke omgeving – niet te nat en lekker luchtig – kan het zelfs heerlijk gaan ruiken; een beetje 'bossig'. En dát gewoon in je achtertuin!

Minder geluidshinder door natuurlijke geluiden en groen.

Een drukke weg langs je achtertuin of lawaai van je buren; het kan erg vervelend zijn. Uit onderzoek is echter gebleken dat we door een visueel prettige, groene omgeving minder aandacht voor die hinderlijke geluiden hebben. Mechanisch verkeerslawaai zal meestal niet overstemd worden door het geluid van water of ruisende bomen, want daar is zéér dichte begroeiing voor nodig, zo stelt de VHG. Maar het kan wel gemaskeerd worden. Al is het maar door die fluitende vogels die je met het planten van een boom aantrekt. En begroeide gevels en muren absorberen decibellen van de straat en voorkomen dat het hinderlijke geluid weerkaatst wordt.

Heerlijk ontspannen met veel planten om je heen.

Wil je zo ontspannen mogelijk in je achtertuin zitten? Zorg dan voor veel takken en stammen die het geluid verstrooien, en veel bladeren die de wind omzetten in een rustgevender geluid. Plaats planten dichtbij de bron van het geluid en in de buurt van je eigen zitplek. Dit voor nog wat extra demping. En kies voor water dat in beweging is; een vijver of een fonteintje bijvoorbeeld. Dit geluid klinkt vele malen prettiger in de oren dan langsrazende auto's of vliegverkeer. En water trekt natuurschoon aan. Ook rustgevend om naar te kijken.

Groen vangt CO2 en fijnstof op.

In Nederland kost luchtvervuiling gemiddeld 1 jaar op een mensenleven. En de hoge CO2-concentraties leiden tot een grotere kans op infectieziekten en klachten als hoofdpijn, vermoeidheid, keelpijn en een droge huid, zo blijkt uit onderzoek. CO2 en fijnstof zijn met groen te 'bestrijden'. Grote bomen, klimop, sedum en wilde wingerd bijvoorbeeld 'vangen' fijnstof en houden het vast. Ze zorgen daarmee voor schonere lucht. Mos staat zelf bekend als 'fijnstofkiller'. Waar planten fijnstof enkel vasthouden, werkt mos het écht weg. Het voedt zich ermee en zet het om in biomassa.

Om een beetje tegenwicht te bieden aan je dagelijkse CO2-uitstoot kun je ook een moestuin beginnen. Het bespaart uitstoot door transport en de energie die nodig is voor kasteelt. Plant je petunia's bij je moestuin of fruitbomen, dan bevordert dat de groei. Je kunt daarnaast ook vergroenen door spierkracht in te zetten in plaats van accu's en stroom. Want elektrische bladblazers, maaimachines en heggenscharen; ze werken op fossiele brandstof. En overweeg eens over te stappen op led-verlichting of tuinverlichting op zonne-energie. Alle beetjes helpen.

Biodiversiteit vergroten met bomen.

Biodiversiteit; de wereld kan niet zonder. De verscheidenheid aan onder meer dieren, planten en ecosystemen zorgt dat we kunnen leven. Het zorgt onder meer voor de productie van zuurstof, bestuiving van planten en landbouwgewassen, waterzuivering, luchtzuivering en materialen. Ook veel kleding en geneesmiddelen kennen een natuurlijke oorsprong. Maar door de toenemende verstedelijking, intensieve langbouw en milieuvervuiling is de biodiversiteit in ons land flink afgenomen.

Minder maaien betekent meer bloemen.

Met minder grijs en méér groen in onze tuinen, kunnen we een flinke slag slaan. Maak jij de overstap van tuintegel naar gazon, probeer dan ook meteen je maairegime een beetje te beperken. Zo kunnen bloemenweides groeien. Je geeft ruimte aan de eitjes en rupsen van nachtvlinders, die weer als voedsel voor vogels en vleermuizen dienen. Of aan bijen en hommels; cruciaal voor bestuiving. Het is aan jou, want je kunt zelfs bloemenmengsels 'op maat' laten maken. Maar denk ook een aan een boswilg, een esdoorn of een grauwe abeel in je tuin als je het de bijen wat gemakkelijker wilt maken. Of kies voor een zwarte els of een ruwe of zachte berk als je de vogelpopulatie een handje wilt helpen.

Temperatuurbeheersing met water en groen.

Ja, daar is 'ie weer; de klimaatverandering. Als gevolg ervan hebben we steeds vaker met extreem hoge temperaturen te maken. Maar in een versteende omgeving wordt het daarbovenop tot nog eens 8 graden warmer. Het leidt tot schades in funderingen en gebouwen en het veroorzaakt hittestress bij onder meer baby's en ouderen. Heb jij een groene tuin, dan is de omgeving koeler door schaduw en verdamping. Niet alleen beter voor de wereld en jouw huis dus, maar ook een stuk aangenamer!

Isolatie door groene dakbedekking kan tot 21% minder verwarmingskosten en 75% energiebesparing opleveren, zo blijkt uit het handboek van VHG. Door het planten van een boom kan het plaatselijk tot wel 15 graden koeler worden. En wat denk je van hagen in plaats van een schutting? Een haag doet wonderen voor verdamping en verkoelt dus vele malen beter. Evenals een vijver, watervalletje, watermuur of fontein. Want water dat in beweging is verdampt makkelijker en drukt dus de temperatuur. Scheelt een hoop gezweet op een zonnige dag.

De natuur de natuur laten.

Het is waarschijnlijk overbodig om te vermelden, maar toch nog even voor de zekerheid; wil jij vergroenen, gebruik dan vooral geen chemische bestrijdingsmiddelen. Laat slakken ook lekker hun gang gaan. Die ruimen - helaas naast je hosta's - jouw bladeren, dode insecten en schimmels op. En ze zijn voer voor vogels, muizen en egels. Met hier en daar stapelmuurtjes van klinkers creëer je daarnaast een plaats voor plantensoorten om te groeien, en voor insecten om te leven.

Hang ook vogelhuisjes op in een beschutte omgeving en schaf een insectenhotel aan voor een lekker zonnig plekje in jouw groene tuin. Want bijen worden door de fanatieke buitenzitter soms als lastig of irritant ervaren, maar ze zijn wel van groot belang voor de natuur. En wespen eten muggen, vliegen en andere insecten voor je op. Ook handig!

Een natuurvriendelijke tuin voor iedereen.

Een hoop ideeën verder, maar de portemonnee wil natuurlijk ook wat. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, hoef je voor een natuurvriendelijke tuin echt geen geldboompje aan te planten. Ja, je zult wat moeten investeren, maar dat gaat om eenmalige aanschaf. Het is vervolgens vooral een kwestie van de natuur haar gang laten gaan. Hoe groter de boom of struik, hoe meer CO2 hij opneemt. Hoe hoger het gras, des te meer insecten erin te vinden zijn.

Ook het niet gebruiken van bestrijdingsmiddelen scheelt weer in de kosten. En geen chemische middelen meer gebruiken hoeft echt niet te betekenen dat je tuin langzaam in een allesoverwoekerend oerwoud verandert. Want de meest effectieve manier van onkruid bestrijden blijft simpelweg het gebruik van heet water. Water dat ons gewoon door de natuur is gegeven. Over vergroenen gesproken…

Meer lezen over manieren om je tuin te vergroenen? Bekijk de handleiding De levende tuin van branchevereniging VHG.