Verkeersovertredingen: wat kosten ze en hoe kun je ze voorkomen?

Tijdens de pandemie zaten we minder vaak achter stuur, toch is het inmiddels net zo druk (zo niet drukker) op de weg als voor de pandemie. Vooral jongeren zijn sneller gaan rijden; en laat dat nu net de groep zijn die de meeste kans heeft op een ongeluk. In 2021 werden van mei t/m augustus ruim 3 miljoen boetes voor verkeersovertredingen uitgedeeld. De meeste verkeersboetes werden opgelegd voor te hard rijden.

Per 1 maart 2022 zijn de verkeersboetes aangepast aan 'de mate van gevaarzetting'. Dit houdt in dat ernstige en gevaarlijke overtredingen in het verkeer hoger worden beboet, maar daar staat weer tegenover dat kleine overtredingen - zoals 10 kilometer per uur harder rijden dan de aangegeven snelheid - lager worden bestraft. In de hoogte van de boetes zit ook een inflatiecorrectie van 2%.

Hebben (verhoogde) boetes wel het gewenste effect? Volgens verkeerspsycholoog en gedragswetenschapper Adriaan Heino van Interpolis hebben we als automobilisten vooral te maken met onbewust gedrag. "Als je altijd stelselmatig 10 kilometer per uur te hard rijdt en je krijgt daar maar een keer per jaar een bekeuring voor, dan zal een verhoging van het boetebedrag voor de overtreding weinig effect sorteren."

Of een boete effect heeft, ligt er ook aan hoe logisch of acceptabel iemand het vindt. Met de huidige wijzigingen - door de boetes voor onnodig links rijden of geen voorrang verlenen aan voorrangsvoertuigen verhogen, en die voor 10 kilometer per uur te hard rijden op de snelweg te verlagen - lijkt de overheid daar een beetje in tegemoet te komen.

Volgens Heino zijn er 3 componenten voor de effectiviteit van verkeersboetes. "Ten eerste moet de boete logisch en acceptabel zijn in verhouding tot de overtreding. Ten tweede moet het verhoogde bedrag een aanzienlijk verschil maken met de hoe hoog de boete eerder was. En als laatste kijken mensen naar hoe groot de kans is dat je de boete oploopt," legt Heino uit.

Er is een hele rits aan verkeersovertredingen waarvoor je een bekeuring riskeert. Deze zijn onderverdeeld in verkeersboetes en snelheidsboetes. Snelheidsovertredingen zijn een aparte categorie. De snelheidsboetes verschillen weer per overtreding; binnen de bebouwde kom, buiten de bebouwde kom en op de snelweg. Met daarbinnen weer uitzonderingen voor dertigkilometerzones, voor woonerven of bij werkzaamheden op de weg. Je kunt de hoogte van een boete bij een snelheidsovertreding berekenen via de speciale rekenmodule op de website van het Openbaar Ministerie.

Als je kijkt naar de meest voorkomende overtredingen waarvoor verkeersboetes worden uitgedeeld, zal het niemand verrassen dat te hard rijden, rijden met een mobiel in je hand en door rood rijden de kroon spannen. Per 1 januari 2023 zijn de boetes die bij verkeersovertredingen horen weer wat hoger.

Hieronder vind je een overzicht van de 10 meest voorkomende verkeersovertredingen en de bijhorende boetes in 2023:

1. Smartphone in de hand tijdens het rijden: € 380,- 
2. Door rood licht rijden: € 280,-
3. Geen gordel om: € 160,- 
4. Stilstaan bij groen licht: € 150,- 
5. Onnodig links rijden: € 240,-
6. Rechts inhalen: € 280,-
7. Afslaan zonder richtingaanwijzer: € 100,-
8. Onnodig over de vluchtstrook: € 280,-
9. Dubbel parkeren: € 110,-
10. Kruispunt blokkeren: € 280,-

De meest opvallende overtreding hielden we 20 jaar geleden nog niet voor mogelijk. Dat is die van het gebruik van de smartphone tijdens het rijden. Door de mate van gevaar die deze overtreding oplevert, is de boete hiervoor per 1 januari 2023 verhoogd van € 350,- naar € 380,-.

Volgens Adriaan Heino is dat terecht. Bellen tijdens het autorijden is erg gevaarlijk. En hier zou ook echt een gedragsverandering moeten plaatsvinden. "De omgeving moet hierin ook een actieve rol gaan spelen. Het telefoon- of appgesprek speelt zich af tussen minstens 2 personen: de beller en de ontvanger. Als de ontvanger op dat moment de automobilist is, heeft deze de keuze om het gesprek wel of niet aan te nemen. Neemt deze het gesprek aan, dan heeft de beller óók een keuze om het gesprek in het kader van veiligheid voort te zetten of te beëindigen."

Een tip voor iedereen die het moeilijk vindt om de telefoon weg te leggen in de auto is de AutoModus app van Interpolis. Deze app biedt een goede en gemakkelijke oplossing voor iedereen die mobielvrij wil rijden.

"We leven in een sociale context met anderen," legt Heino uit. "Alleen als de groep waarin jij je thuis voelt als norm heeft dat je je aan de verkeersregels moet houden, zorgt dat ervoor dat je binnen de kaders rijdt en boetes voorkomt. Is het binnen een groep stoer om hard te rijden, dan rijd je eerder te hard. Het komt er kort gezegd op neer dat we met z'n allen het goede voorbeeld moeten geven. Veiligheid is geen individueel issue, maar een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid", aldus Heino.

Het is slim om je in te lezen over alle overtredingen die er zijn, en hoe je deze voor de algemene veiligheid het beste kunt vermijden. Vergeet daarbij ook niet dat je auto altijd verzekerd dient te zijn. Met een onverzekerde auto is het verboden de weg op te gaan; dit kost je € 400,-. Word je in een onverzekerde auto aangehouden door de politie? Dan mag je daar nog eens € 150,- bij optellen.

Verkeersboetes worden uiteraard niet alleen uitgedeeld aan automobilisten. Boetes die voor fietsers gelden hebben we al eens eerder op een rij gezet.