Alles over elektragerelateerde schade bij brand

De meeste woningbranden ontstaan in de keuken of schoorsteen. Maar ook elektriciteitsbranden komen nog te vaak voor. Om die reden bogen wij ons over het onderwerp. Want hoe ontstaat een elektragerelateerde brand? Wat zijn veelvoorkomende oorzaken ervan? Wat moet je doen als het je overkomt? En welke maatregelen zijn er om de kans op narigheid te verkleinen? Wij stelden deze brandende vragen aan onze eigen schade-experts Geert Prins en Wim Mensink. De antwoorden vind je hieronder.

'Hebben we het over een elektriciteitsbrand, dan gaat het om brand die ontstaat in de meterkast, apparaten, bedrading, kabels, stroomonderbrekers of in andere elektrische onderdelen', zo legt Mensink uit. Prins vult aan: 'Een elektrabrand ontstaat bijvoorbeeld door een technische storing in of slijtage aan apparatuur. Maar kan ook voortkomen uit blikseminslag.'

Piekspanning, overbelasting van het elektriciteitsnetwerk en kortsluiting; het zijn termen die vaak in 1 adem met elektriciteitsschade en -branden genoemd worden. Maar wat betekenen ze precies? En hoe kunnen ze tot brand leiden?

Piekspanning
Wordt er in korte tijd meer stroom geleverd dan toegestaan? 'Dan noemen we dat piekspanning. De maximale stroomtoevoer is vastgesteld op 230 volt. Bij overspanning wordt deze grens overschreden tot wel 400 volt', zo legt Prins uit. 'Dat geeft geen brandrisico, maar heeft wel grote consequenties voor je apparaten. Want in zo'n geval is alle aangesloten apparatuur – van het koffiezetapparaat tot aan de slimme meter – direct onbruikbaar. Dat loopt dus flink in de papieren.'

Overbelasting van het netwerk
Sluit je te veel apparaten op 1 groep aan, dan loop je het risico op overbelasting. De apparaten vragen dan om meer elektra dan het netwerk aankan. Daardoor vloeit er te veel stroom door de draden. 'In een ideale situatie springen de zekeringen in de meterkast er direct uit. Zo schakelt de elektriciteit in de betreffende groep automatisch uit. Maar in een slecht geval gebeurt dat niet. En krijg je te maken met smelt- en broeischade. Of ontstaat er zelfs brand', aldus Mensink.

Kortsluiting
Mensink: 'Een elektrisch apparaat zoals een waterkoker bevat een fase- en nuldraad. Ook wel de aanvoer- en afvoerdraad genoemd. De stroom komt via het ene en vertrekt via het andere exemplaar. Hiertussen bevindt zich het toestel dat op stroom werkt. Raken de draden elkaar, dan ontstaat er kortsluiting. In tegenstelling tot wat veel mensen denken richt kortsluiting, op een gesprongen zekering in de meterkast na, op geen enkele manier schade of brand aan. Maar is bij een elektriciteitsbrand juist overbelasting van het elektriciteitsnet vaak de boosdoener.'

Er zijn meerdere aanstichters van een elektrabrand. Mensink licht toe: 'Ook intensief en langdurig gebruik van apparatuur of een technische storing kennen de nodige risico's. Door warmteontwikkeling kan er slijtage in het isolatiemateriaal van de bekabeling optreden. Met oververhitting, versmelting, vlambogen of zelfs brand tot gevolg.' Prins vult aan: 'Merk je op dat de accu, kabel of het laadblok van je apparaat bij gebruik warm wordt? Dan duidt dat op veroudering. Neem hier dan direct afscheid van. Zo voorkom je gevaarlijke situaties.'

Daarnaast vormen ook stekkerdozen en kabelhaspels een risico, volgens Prins. 'We zien in de praktijk dat verlengsnoeren soms eindeloos aan elkaar gekoppeld worden. Maar daar zijn ze helemaal niet op berekend.' Er wordt in dat geval te veel stroom van een te kleine draad gevraagd. Waardoor er zich plaatselijk veel warmte ontwikkelt. 'Dit geldt ook voor niet-uitgerolde kabelhaspels. Het snoer zit te dicht op elkaar en kan zijn warmte niet kwijt.' De experts zijn het erover eens: oververhitting tegengaan zit 'm dus simpelweg in niet doorlussen en helemaal afrollen.

Je telefoon, laptop, scheerapparaat, elektrische tandenborstel of je fiets; ze hebben allemaal een eigen oplader. Daar zijn in eerste instantie niet meteen risico's aan verbonden. Maar dat ligt wel aan de manier waarop je met dat opladen omgaat, zo geeft Prins aan. 'Gebruik altijd de originele oplaadkabels. Deze stoppen automatisch de stroomtoevoer wanneer de batterij van je apparaat vol is. Een namaakvariant blijft stroom geven. De kabel én jouw apparaat kunnen daardoor hartstikke warm worden, met alle gevolgen van dien. En laad je apparatuur niet 's nachts op. Doe dit overdag, wanneer je thuis bent. Zo houd je er toezicht op.' Mensink vult aan: 'En zie je dat je batterij volledig opgeladen is? Ontkoppel dan niet alleen je apparaat, maar trek ook de oplader uit het stopcontact. Hiermee sluit je de kans op brand uit.'

Blikseminslag; je moet het gevaar ervan niet onderschatten, zo vinden de experts. Prins: 'Want krijg je er in huis mee te maken? Dan is al je apparatuur in 1 klap kapot, en de bedrading doorgebrand. Zelfs de stopcontacten kunnen uit de muur schieten.' De inslag zelf kun je helaas niet voorkomen. Maar gelukkig is er wel een manier om de schade die het oplevert te beperken. 'Trek, zodra er onweer in aantocht is alle stekkers uit het stopcontact en schakel de hoofdschakelaar uit. En vergeet ook de internetaansluitingen niet.'

Bliksem slaat ongeveer 200.000 keer per jaar in, blijkt uit cijfers van de brandweer. Dat heeft niet alleen elektriciteitsschade, maar soms ook brand tot gevolg. De hitte van een flits kan tot wel 30.000 graden Celsius oplopen. Mensink: 'De kans op blikseminslag wordt vaak onderschat. Men trekt al snel de conclusie: dat overkomt mij niet. Je kunt het vergelijken met een loterij. Die win ik toch nooit, klinkt het al snel. Maar toch zijn er altijd mensen die in de prijzen vallen. Er is sprake van een stukje naïviteit als het om blikseminslag gaat. En dat is eigenlijk ook het grootste risico.'

Mensink: 'Mocht je te maken krijgen met een elektrabrand, blus het vuur dan nooit met water. Water geleidt namelijk elektriciteit, waardoor je mogelijk zelf onder stroom komt te staan.' Prins gaat verder: 'Gebruik in plaats daarvan zand of een brandblusser. Zowel de variant met schuim als met poeder volstaat. Ze zijn verkrijgbaar bij de bouwmarkt, in verschillende maten. Voor een beginnende huis-, tuin- en keukenbrand is een inhoud van 2 kilogram of 2 liter voldoende.' Mensink vervolgt: 'Zorg er ook voor dat er op een vaste plek een zaklamp klaarligt. Mocht de stroom en dus ook het licht uitvallen, dan heb je alle hulpmiddelen bij de hand.'

In hoeverre je zelf met een brandblusser aan de slag moet, hangt natuurlijk wel van de omvang van het vuur af. Een kleine vlam kun je bijvoorbeeld zelf blussen. Mits je indien nodig zonder gevaar weg kunt komen natuurlijk. Voor een grotere brand gaat dit niet op, zo laat Prins weten. 'Laat dan alles uit je handen vallen en breng jezelf en je medebewoners zo snel mogelijk in veiligheid. Eenmaal buiten bel je de brandweer.'

Het zal je maar overkomen, zo’n elektrabrand. Gelukkig is de kans erop met een aantal voorzorgsmaatregelen te verkleinen. De schade-experts geven wat tips:

• Geaarde stopcontacten zijn sinds 1996 verplicht bij renovatie of nieuwbouw. Ze voorkomen dat aangesloten apparaten onder te veel spanning komen te staan. Is jouw woning voor deze invoering ge- of verbouwd? Controleer dan of je huis met geaarde wandcontactdozen uitgerust is. Je herkent ze aan de metalen pootjes aan de boven- en onderkant en de inkepingen aan de zijkant.
• Schakel gebruikte apparaten uit en laat ze niet op stand-by staan. Hierdoor trekken ze minder stof aan, wat de kans op kortsluiting en brand verkleint.
• Scootmobielen, elektrische fietsen en hoverboards; ze bevatten een lithiumionbatterij. Die zijn van zichzelf niet gevaarlijk, maar wanneer het apparaat valt of je ermee van een hoge stoep rijdt, krijgt de batterij een schok. Dat brengt tijdens het opladen extra brandgevaar met zich mee. Laad deze apparatuur daarom het liefste buitenshuis, op een overdekte plek, op. Of zorg dat je thuis bent als je dat binnen doet.
• Bij eventuele stroomstoringen schakelt de aardlekschakelaar de elektra uit. Test 1 keer per jaar of de schakelaar nog werkt. Bijvoorbeeld bij de overgang van winter- naar zomertijd. Druk hiervoor de testknop in, deze is aangeduid met de letter 'T'. Je zet hiermee de achterliggende installatie uit. Schakel vervolgens de schakelaar weer in. Wanneer dit niet lukt, neem je contact op met een elektricien.
• Is het programma van je droger afgerond? Maak dan altijd het pluizenfilter schoon. Als pluis in het binnenwerk te heet wordt, kan dit namelijk brand veroorzaken.
• Trek wanneer je met vakantie gaat alle stekkers uit je stopcontacten. En zet de aan-uitschakelaar van je stekkerdozen om. Met name in de zomer, want die periode staat bekend om haar onweersbuien. Krijg je te maken met blikseminslag, dan gaat je apparatuur niet kapot.
• Installeer rookmelders op iedere verdieping van je woning. En zorg voor brandblussers in huis. Mocht er onverhoopt toch brand ontstaan, dan kun je direct actie ondernemen.
• En als laatste: slaan de stoppen in je meterkast regelmatig door? Of voelt de stoppenkast warm aan? Schakel dan een erkend installatiebedrijf in. Dat onderzoekt met speciale meetapparatuur wat hier de oorzaak van is.

Brandschade door bijvoorbeeld een huishoudelijk apparaat, blikseminslag of overbelasting van je elektriciteitsnet. Je hoopt het nooit mee te maken. Maar soms is het simpelweg niet te voorkomen en heb je gewoon pech. Met onze Woonhuisverzekering verzeker je jouw woning hiertegen. En met onze Inboedelverzekering is (brand)schade aan je spullen gedekt.

Wil je meer weten over wat je te doen staat bij brand? We schreven er dit artikel over.