Veilig een feestmaal bereiden? Zo doe je dat!

De feestmaand is in aantocht. Voor velen vooral een fijn vooruitzicht. Maar stiekem ook een bron van stress. Want ga jij koken voor familie of een groep vrienden? Dan kan dat behoorlijk uitdagend zijn. Past iedereen wel aan je keukentafel? Wat zet je op het menu? Met welke timing is alles op het juiste moment klaar? En hoe zorg je voor een veilige bereiding van het diner? Om je een beetje op weg te helpen, spraken wij met een expert die dagelijks grote groepen van maaltijden voorziet. Hij vertelt hoe je de sterren van de hemel kookt, zonder de welbekende vlam in de pan. Dan hoef jij je dáár in ieder geval geen zorgen meer over te maken.

Gerlof Nobel is Food & Beverage Manager bij cateringbedrijf Sodexo. De onderneming verzorgt snacks, lunches en warme maaltijden in menig bedrijfskantine. En daarnaast ook diners en hapjes tijdens feesten, partijen en borrels. Koken voor grote groepen, daar draait hij zijn hand dan ook niet voor om. Welke brandveiligheidmaatregelen hij dagelijks treft? En welke tips hij meegeeft aan de thuiskok die tijdens de feestdagen uit wil pakken? Je leest het in dit artikel.

Professioneel kok of amateur? Toch komt het in principe allemaal een beetje op hetzelfde neer, zo laat Gerlof weten. 'Het gaat er vooral om dat je altijd alert bent en weet hoe te handelen in geval van nood. Door je goed te realiseren waar je mee bezig bent, kom je al een heel eind.' Dat is dan ook meteen het 1^e punt waarmee de thuiskok tijdens kerst winst behaalt, vertelt hij. 'De ervaring leert dat mensen tijdens zo'n informeel samenzijn hun oplettendheid wat laten verslappen. Een ongelukje kan natuurlijk altijd gebeuren. Maar met een paar glazen wijn achter de kiezen wordt de kans erop alleen maar groter. Zéker in een kleine keuken waar van alles tegelijkertijd gebeurt.'

Als chef compleet nuchter blijven tijdens de feestdagen? Zó ver wil hij niet gaan. 'Ikzelf drink heus ook wel eens een biertje tijdens het koken thuis. Dat moet kunnen. Als je maar zorgt dat je helder genoeg blijft om te weten hoe bij een vlam in de pan te handelen. Een deksel gebruiken en het vuur laag draaien dus. En dat je niet per ongeluk met water gaat 'blussen'. Daarbij moet je reactievermogen ook echt voldoende blijven. Want vuur verspreidt zich razendsnel.'

Koken in professionele keukens is natuurlijk heel wat anders dan thuis. Die zijn bijvoorbeeld op cateren voor grote groepen ingericht. En er zijn allerlei veiligheidsprotocollen waar hij zich aan moet houden. 'Zo mogen wij niet met open vuur werken en koken dus enkel op inductie. Er wordt hooguit een keer een brandertje onder een buffetbak gezet om een gerecht warm te houden.' Thuis – waar geen veiligheidsvoorschriften gelden en je keuken waarschijnlijk wat kleiner van formaat is – kan een beetje extra opletten dan ook geen kwaad, stelt de cateringmanager. 'In de drukte kan er makkelijker iets misgaan.'

Het is trouwens al tijdens de voorbereidingen zaak om gefocust te zijn, aldus Nobel. 'Zorg bijvoorbeeld dat je weet waar je jouw (extra) blusmaterialen neerlegt. Die moeten voor het grijpen liggen, maar ook weer niet in de weg. Plaats de apparaten die je wilt gebruiken op veilige, stabiele plekken. En sluit ze niet allemaal op dezelfde elektriciteitsgroep aan. Dit om overbelasting te voorkomen.' Zorg daarnaast ook voor degelijk materiaal. Die oude gourmetset met spiritus kun je misschien beter inruilen voor een nieuwer, elektrisch exemplaar. Of informeer eens of je familie, vrienden of buren iets te leen hebben. En heeft jouw elektrische oventje een beginnende kabelbreuk? Ook dan doe je er beter aan om een alternatief te zoeken. 'Bij twijfel niet gebruiken, is mijn advies. Dat is het risico niet waard.'

Dan is er nog het rooster van de afzuigkap. Dat kan vlak vóór de feestdagen vaak wel een vorm van reiniging of vervanging gebruiken. Nobel: 'Zo werkt de afzuiging op die dagen optimaal. En verklein je bij bijvoorbeeld een vlam in de pan ook de kans op een keukenbrand.' Laat daarnaast nooit pannen onbeheerd op het vuur staan, geeft hij aan. 'Geen kerstwandeling maken terwijl er iets staat te pruttelen op het vuur of de inductieplaat dus. Of gebruik er eventueel een elektrische slowcooker voor.' Op voorwaarde dat je hem goed op mankementen gecontroleerd hebt natuurlijk, zo voegt de expert nog toe.

Een ander belangrijk punt volgens de manager: tijdens een gelegenheid als kerst geen nieuwe technieken uitproberen. 'Leuk hoor, flamberen. Maar als je niet weet waar je mee bezig bent, kan het heel gevaarlijk zijn. En er zijn genoeg andere interessante bereidingen te bedenken.' Jezelf voorafgaand aan het diner even snel bijscholen via YouTube? Ook dat raadt hij af. 'Vuur blijft iets om voorzichtig mee om te springen. Een feestdag in een gevuld huis en een volle keuken is gewoon niet het moment om te experimenten. Wil je koste wat kost geflambeerd eten, reserveer dan gewoon met je gezelschap in een restaurant.'

Ook een opgeruimd werkblad is een goede troef om brandschades te voorkomen. Houd je werkblad dan ook zo leeg mogelijk. Niet alleen van belang voor het overzicht en het voorkomen van struikelen en stoten. Het maakt ook dat je snel en goed kunt handelen als er iets misgaat. 'Het is thuis qua ruimte vaak een beetje behelpen tijdens de bereiding van een uitgebreid diner. Als dan ook nog álles vol staat, wordt het bij brand een lastig verhaal.' Datzelfde geldt overigens ook voor de tafel waaraan gegeten wordt. 'Het is natuurlijk verleidelijk om uit te pakken met een hoop versieringen en kaarsen. Gezellig, maar mogelijk niet voor lang. Een overvolle tafel vergroot immers de kans op problemen. En vat er iets vlam, dan komt een brand aan een tafel vol tierlantijnen veel sneller op gang.' Toch het knusse gevoel opwekken? 'Laat de dinerkaarsen links liggen en kies voor waxinelichtjes in hoge houders. Of nog beter: kies voor ledkaarsen. Een paar jaar geleden misschien nog geen beste optie. Maar ze lijken stééds echter. Zelfs in restaurants worden ze tegenwoordig gebruikt.'

Voor diegenen die standaard alle brandmelders uitzetten als er gefonduud of gegourmet wordt, heeft de manager ook een boodschap. 'Doe het niet. Ze zijn er niet voor niets, dus gebruik die dingen ook júíst op dit soort momenten. Met vuur kan het ontzettend snel gaan. Laat je dus niet verrassen wat dat betreft.' Daarnaast voorkomt het ook ná de kerstdagen gedoe. Want je zult niet de 1^e zijn die na een avondvullende fonduesessie de melders weer aan vergeet te zetten. Met alle mogelijke gevolgen van dien. Je melders gewoon aan laten staan en vals alarm voorkomen? Schaf een exemplaar aan dat bij jouw ruimte past. Met de Rookmelderwijzer kom je er makkelijk achter wat voor jouw situatie het beste werkt.

En een laatste tip van de professional: onderwerp ook je outfit aan een keuring. 'Het is niet voor niets dat wij in bedrijfskeukens wijde kleding dragen. Als die vlam vat, dan heb je in ieder geval nog tijd om te handelen.' Ook de stof is van belang, vertelt de expert. 'Viscose is bijvoorbeeld extreem brandbaar. En synthetische kleding mag dan minder snel in brand vliegen, eenmaal in lichterlaaie versmelt die met je huid. Wees dus extra kritisch op je feestkledij in de keuken. En maak bijvoorbeeld gebruik van een schort, gemaakt van brandwerend of -vertragend materiaal. Voor je eigen veiligheid.' 

Zo. Nu je weet hoe brandveilig een feestmaal te verzorgen, rest ons nog 1 ding. En wel: je een heel gezellig, stressvrij en brandveilig kerstdiner wensen. We hopen dat je met de gegeven tips de kalmte in je keuken weet te bewaren. Zodat het enkel jouw kookkunsten zijn die vlammen tijdens de feestdagen!