Alles over helpdeskfraude

Er zijn vele vormen van helpdeskfraude. Toch komt het meestal op hetzelfde neer: je lijkt hulp te krijgen van een helpdesk, maar wordt op dat moment juist opgelicht. Deniz Ilbay is expert fraudepreventie bij Rabobank en neemt oplichtingsvormen zoals deze onder de loep. ‘Want als wij weten hoe criminelen precies te werk gaan, kunnen we ze hopelijk te slim af zijn.’ Zijn kijk op de zaak: ‘Ik snap dat mensen in deze vorm van fraude trappen. Vaak wordt namelijk alles uit de kast getrokken voor een geloofwaardig verhaal. Maar met een aantal tips valt gelukkig een hoop leed te voorkomen.’

In Nederland hebben we momenteel voornamelijk met bankhelpdeskfraude te maken, zo geeft de expert aan. ‘Nietsvermoedende mensen worden benaderd door criminelen die zich als bankmedewerker voordoen. Ze krijgen te horen dat er op dat moment een poging tot plundering van hun rekening plaatsvindt. En dat ze hun geld veilig kunnen stellen op een aparte kluisrekening. Daar kan het blijven staan totdat het probleem is opgelost.’

Vaak volgt het verzoek TeamViewer of een ander meekijkprogramma op een computer te installeren. Het verhaal: dan kan ‘de medewerker’ uitleg geven en meekijken of alles goed verloopt. Ilbay: ‘In werkelijkheid willen ze vooral inzicht krijgen in het saldo en bijbehorende gegevens.’ Met behulp van de oplichter wordt het geld vervolgens naar een onbekende rekening overgemaakt. ‘Vaak naar het buitenland. Recht in de handen van de criminelen.’

Deze vorm van helpdeskfraude – ook wel bankhelpdeskfraude genoemd – is lang niet de enige. Zo worden er ook sms-berichten en e-mails uit naam van banken verstuurd. Dit met de mededeling dat je je bankpas moet vervangen. ‘Je mag dan zelf een nieuwe pincode kiezen, maar daarvoor moet je wel eerst de huidige cijfercombinatie doorgeven. Vervolgens komt een ‘medewerker’ de pas bij je thuis ophalen.’ Zo op papier klinkt het misschien een beetje twijfelachtig allemaal. ‘Maar vooral de 70 plussers trappen hier daadwerkelijk in. Dat is immers de generatie waar nog verkopers aan de deur kwamen. Het verhaal van de crimineel wordt dus eerder geloofd. En zodra die zowel een pas als een code heeft, is het kwaad natuurlijk geschied.’

Ook WhatsApp wordt steeds vaker ingezet. ‘Je krijgt dan een bericht dat er iets aan de hand is met je rekening. En dat je het bijgevoegde nummer moet bellen. De klant neemt zo zélf contact met de crimineel op. Want al lijkt jouw bank de afzender van het bericht, dat is absoluut niet het geval. Het is het resultaat van een hele simpele technische truc.’ Goed om te weten: niet alleen banken, maar ook andere instellingen zijn bij fraudeurs in trek. ‘We zien ook dat criminelen zich voordoen als helpdeskmedewerkers van overheidsinstellingen. Of andere grote namen. Zo komt Interpolis geregeld voor. Op die manier wordt persoonlijke informatie of toegang tot andere gegevens verkregen.’

Het akelige? Dat zit ‘m vooral in de informatie die criminelen inzetten om het vertrouwen van een slachtoffer te winnen. ‘Ze gebruiken bepaalde persoonsgegevens. Een naam, adres, woonplaats of geboortedatum bijvoorbeeld. Daardoor lijkt de situatie heel echt. Maar die gegevens hebben ze bijvoorbeeld via sociale media gekregen. Want ook daar is met een beetje zoeken vaak veel bruikbaars te vinden’, aldus de expert. ‘Ga maar na: als een fraudeur je in het begin van een gesprek eerst nog even met je verjaardag van afgelopen week feliciteert, dan klinkt het allemaal opeens een stuk geloofwaardiger.’

Enkele jaren geleden kwam helpdeskfraude vooral nog voor in de vorm van ‘Microsoft-medewerkers’. Met belletjes vanuit landen als India en de waarschuwing voor een virus. Op die manier verkochten ze zogenaamde vouchers voor antivirusproducten. Of installeerden ze programma’s om ongemerkt toegang tot je persoonlijke gegevens en wachtwoorden te verkrijgen. Deze vorm mag volgens de expert dan niet meer zo populair zijn, er zijn tegenwoordig varianten te over om waakzaam voor te zijn. De onderstaande tips helpen je op weg.

Veel slachtoffers van helpdeskfraude doen geen aangifte bij de politie. Uit schaamte. Of omdat ze denken dat er toch niets meer aan te doen valt. Dat moet anders, zo vindt Ilbay. ‘Want het gaat al snel over duizenden euro’s per keer. En er valt vaak nog van alles te ondernemen.’ Heb je je pincode doorgegeven? Dan kan de bankpas geblokkeerd worden en krijg je een nieuwe, legt hij uit. ‘En heb je geld overgemaakt, ook dan zijn er soms nog mogelijkheden om het terug te krijgen. Staat het geld nog op de rekening van de crimineel? Dan kan de bank in kwestie de rekening na zo’n dubieuze transactie tijdelijk blokkeren. Terugbetaling is dan nog mogelijk. Maar snel contact opnemen is dus wel echt belangrijk!’

Wat dat aangifte doen betreft? ‘Dat is allereerst van belang om in sommige gevallen aanspraak op een schadevergoeding te maken. Maar aangiftes zijn natuurlijk ook ontzettend belangrijk om de dadergroep te pakken te krijgen. Politie kan zo bij ons en andere instanties voor het onderzoek relevante gegevens opvragen. Alles helpt mee. Het is en blijft een kat-en-muisspel. Maar zo houden we de schade wel beperkt.’