Gasloos je huis verwarmen: dit zijn de mogelijkheden.

In de winter stook je je verwarming vaak wat meer om je woning warm te houden. Dit is vaak warm en gezellig, maar zorgt ook voor een hogere rekening. Omdat we in Nederland langzaam van het gas af moeten, een artikel over de alternatieven om er warmpjes bij te blijven zitten.

• Traditionele open haard of houtkachel.
  De traditionele open haard en houtkachel mogen natuurlijk niet in deze lijst ontbreken. Want het geknisper van brandend hout is ontzettend gezellig. De warmte die vrijkomt is fijn. En de vlammen zijn prachtig om naar te kijken. Maar of deze opties ook duurzaam en schoon zijn is afhankelijk van het bouwjaar. Zo komt bij verouderde haarden en kachels bij de verbranding van hout nog het nodige aan fijnstof vrij. Maar gaat dat minder op voor modellen aangekocht vanaf 1 januari 2022. Die voldoen namelijk stuk voor stuk aan de EcoDesign-wetgeving. De richtlijnen? De kachels mogen nog maar 40 milligram fijnstof per kubieke meter uitstoten en moeten een rendement halen van minimaal 75%.
  
  Overweeg je een overstap naar deze vorm van verwarmen? Laat dan regelmatig onderhoud plegen om brandveiligheid te garanderen. Zorg daarnaast voor goede rook- en CO-melders. Heb aandacht voor veilig stookgedrag. En gebruik enkel hout met een FSC- of PEFC-keurmerk. Dat is afkomstig uit duurzaam beheerde bossen. Hier geldt de stelregel dat er voor iedere gekapte boom een nieuwe gepland wordt.
  
  
• Pelletkachel.
  Een pelletkachel ziet eruit als een gewone houtkachel. In dit gesloten systeem verbrand je zogenaamde pellets. Dat zijn kleine, samengeperste houtkorrels, gemaakt uit restafval zoals zaagsel en snoeihout. Je stopt de korrels in een reservoir bovenin de kachel. Een verbrander zorgt vervolgens voor een elektronische ontsteking. En de ventilator blaast de warme lucht via een luchtkanaal 1 of meerdere kamers in. De verbrandingsgassen die vrijkomen? Die worden via de schoorsteen naar buiten geblazen.
  
  Een pelletkachel biedt het nodige comfort. Hij is op temperatuur in te stellen en vaak op afstand bedienbaar. Maar er kleven ook nadelen aan. Zo zijn deskundigen het niet eens over de invloed ervan op het klimaat. En al komt er bij verbranding minder fijnstof vrij (zo'n 20 milligram per kubieke meter), er gaat nog altijd meer de lucht in dan bij een gasgestookte cv-ketel. Zeker bij gebruik als hoofdverwarming.
  
  
• Houtgestookte accumulerende kachels.
  Anders dan de traditionele kachel, houden accumulerende kachels warmte lange tijd vast. Dit omdat ze bekleed zijn met vuurvaste stenen, zoals speksteen. Beetje bij beetje wordt de hitte aan de te verwarmen ruimte afgegeven. Dit houdt zo'n 24 uur lang aan. In het geval van een houtgestookte variant heb je dus relatief weinig 'brandstof' nodig om langere tijd te verwarmen.
  
  Maar ook bij deze vorm van verwarmen heb je naast voordelen ook met nadelen te maken. In dit geval in de vorm van verschillende uren opwarmtijd. Bij thuiskomst de temperatuur even snel opstoken, is bijvoorbeeld niet mogelijk. Daarnaast is de aanschaf van deze kachel een investering. Maar verdien je die tegelijkertijd wel weer binnen een aantal jaren terug. 

• Elektrische warmtepomp.
  Een elektrische warmtepomp doet alles wat een cv-ketel doet. Het verschil zit hem vooral in de gebruikte brandstof; stroom. En in het feit dat de pomp efficiënter met energie omgaat. Het apparaat haalt warmte uit de lucht, de bodem of het grondwater. En gebruikt dit vervolgens om je huis te verwarmen.
  
  Een kanttekening bij dit alternatief: niet iedere woning is geschikt voor een volledig elektrische warmtepomp. Alleen redelijk tot goed geïsoleerde huizen komen in aanmerking. Dit omdat de pomp het huis anders niet warm genoeg 'gestookt' krijgt. Naast het investeringsbedrag voor de pomp zelf brengt all-electric gaan dus mogelijk ook de nodige isolatiekosten met zich mee.
  
  
• Airco.
  Met de meeste airco's kun je tegenwoordig niet alleen koelen. Ook verwarmen is mogelijk. Er wordt dan warmte uit de omgevingslucht onttrokken en door middel van een ventilator door de ruimte verspreid. In principe wordt alleen de ruimte waarin de airco geplaatst is verwarmd. En er is alleen sprake van plaatselijke warme lucht. Een hele ruimte verwarmen, vraagt dus om geduld. De weg ernaartoe kan daarnaast ook nog best een luidruchtige route zijn.
  
  
• Infrarood.
  De werking van infraroodverwarming is te vergelijken met op een koude dag in de zon zitten. Je warmt ervan op, maar zodra je jouw plekje in de zon verlaat, is die warmte weg. De straling verwarmt namelijk heel plaatselijk. Infraroodpanelen kunnen een interessante oplossing zijn voor ruimtes die je weinig gebruikt. De badkamer of een losse werkplek bijvoorbeeld. Maar in erg goed geïsoleerde woningen zijn ze eventueel ook een milieuvriendelijk alternatief voor je hoofdverwarming. De warmte voel je tot op een paar meter afstand van het paneel. Wil je er een hele ruimte mee op temperatuur krijgen? Dan heb je dus meerdere exemplaren nodig. Met als nadeel dat dit erg veel stroom kost. 

Dat veel mensen op dit moment op zoek zijn naar alternatieve verwarmingsmanieren, dat merkt ook Michon de Brouwer, adviseur van Graveka. In de showroom van de specialist in kachels en haarden is de vraag naar gasloze installaties explosief gestegen, zo geeft hij aan. 'En dat terwijl je een kachel normaal gesproken eigenlijk vooral in de zomer koopt.' Met name de hout- en pelletkachels zijn erg gewild, laat hij weten. 'Comfortabele, makkelijke opties. Dat is waar het gros nu voor kiest.'

Hijzelf vindt vooral de houtgestookte accumulerende kachel een goede investering. 'Een die je op termijn prima terugverdient. Al helemaal wanneer je bijvoorbeeld in het bos woont en makkelijk aan hout kunt komen.' De beste vorm van verwarmen is er in zijn ogen overigens niet. 'Wat wel of niet werkt, is heel persoonlijk. Dat hangt vooral af van verwachtingen en voorkeuren van de consument.'

Welke wensen de consument overigens ook heeft, 1 ding geldt voor iedereen die voor een houtgestookte optie kiest, zo laat De Brouwer weten. 'Heb voldoende oog voor veiligheid. Dat zit hem in het gebruik van melders. In de juiste blusmaterialen bij de hand hebben. En in het onderhoud.’ Maar werk ook nooit met oude, ondeugdelijke installaties. 'In het geval van kachels is een exemplaar ouder dan 10 jaar eigenlijk al niet meer aan te raden. Want in het voorbije decennium hebben ze op veiligheidsgebied een ontzettende ontwikkeling doorgemaakt.' Dat de adviseur voorstander is van veilig stoken, blijkt ook uit de stookcursussen die hij geeft. 'Daarin leren we hoe je voor optimale verbranding zorgt; veilig en beter voor het milieu. Alleen al met de aanschaf van bijvoorbeeld een vochtmeter voor je hout, voorkom je onvolledige verbranding en daalt de kans op een schoorsteenbrand. Maar dat moet je wel net even weten.'

Tijdens zijn lessen drukt hij zijn cursisten daarnaast een aantal zaken op het hart. 'Kies je voor houtgestookt verwarmen, dan is een goed onderhouden rookkanaal bijvoorbeeld van levensbelang. Gebruik je het intensief? 2 tot 3 keer per jaar een schoorsteenveger langs laten komen is dan geen overbodige luxe. En weet wat je doet. Veel mensen openen de deur van een houtkachel bijvoorbeeld al wanneer er nog vlammen te zien zijn. Maar echt veilig is het pas als je alleen nog een rode gloed onderin hebt liggen. Dat zijn de basisbeginselen. Maar vaak gaat het daar al mis.' Weten waar je mee bezig bent is ook bij de installatie van een kachel of haard cruciaal. 'Zo moet de diameter van het rookkanaal perfect aansluiten op de diameter van de gekozen kachel. Om daar zeker van te zijn, kun je het beste een professional inschakelen. Het is eigenlijk gewoon bizar dat je zoiets ook zelf mag doen. Want iets kleins over het hoofd zien, kan in dit geval grote gevolgen hebben.'