Gasloos wonen, dit komt erbij kijken

In 2050 moet heel Nederland van het gas af zijn. Dat klinkt nog ver weg. Maar voor die tijd staat huiseigenaren nog het nodige te doen. Van isoleren tot het vervangen van je cv-ketel: samen met een expert nemen we de stappen die nodig zijn om je huis gasloos te maken, uitgebreid met je door. Zo weet je precies wat jou te wachten staat.

20-01-2021

5 minuten

In 2050 moet Nederland van het gas af zijn

Dit staat vast sinds de ondertekening van het Klimaatakkoord van Parijs. Want door de CO₂ die bij de verbranding van aardgas vrijkomt, warmt de aarde te snel op. Geen gasfornuizen en -haarden meer dus. En ook cv-ketels behoren dan tot het verleden. Het is nog ver weg, 2050. Maar voor die tijd staat huiseigenaren nog het een en ander te doen. Wij vertellen je over de aanpassingen die nodig zijn. Zaken waarmee je nu al aan de slag kunt. Want er zijn meer voordelen dan alleen CO₂-vermindering…

Wat meer warmte in Nederland, het klink misschien aangenaam. Maar doen we niets aan de opwarming van de aarde, dan zullen we − ook in Nederland − steeds heftigere regenbuien, overstromingen, cyclonen en perioden van extreme droogte en ook tropische ziektes meemaken. En dus gaan wij over op duurzame alternatieven voor aardgas. In 2030 moeten we halverwege zijn. Over die zogenoemde energietransitie gingen wij in gesprek met Rinus Vader. Als leading professional energietransitie bij Royal HaskoningDHV ingenieursbureau is hij expert op dit gebied. Hij gidst ons door de aanpassingen heen.

Van gas naar elektriciteit

Nieuwbouwwoningen worden tegenwoordig al niet meer van een gasaansluiting voorzien. Maar voor woningen die vóór 1 juli 2018 gebouwd zijn, gold nog wel een verplichting tot aansluiting op het gasnet. In die huizen wordt nog de nodige CO₂ geproduceerd. Om in 2050 volledig gasloos te wonen, moeten volgens Vader 3 verschillende veranderingen plaatsvinden:

van een cv-ketel over op een warmtepomp of een aansluiting op stadsverwarming
van een gasboiler of geiser over op een elektrische boiler of booster op de warmtepomp
van een gasfornuis of gasoven over op elektrisch inductiekoken

Op termijn vervangen we vuur dus door elektrische energie. Want die kan duurzaam opgewekt worden. "Maar willen we niet gedeeltelijk zonder die hernieuwbare energie komen te zitten, dan moeten we ook onze elektriciteitsbehoefte flink verminderen. Door te isoleren bijvoorbeeld”, aldus Vader.

Stapsgewijs gasloos wonen

Voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal gebruikt een stappenplan om de weg naar gasloos wonen inzichtelijk te maken. Het komt op het volgende neer:

controleer en verbeter je isolatie
controleer en verbeter je ventilatie
controleer je radiatoren
start met elektrisch koken
vervang je cv-ketel

Je ziet het: je cv-ketel vervangen is pas de laatste stap. Vader: “Het is van belang om eerst met die andere aanpassingen aan de slag te gaan. Je weet nu namelijk nog niet of je over moet op een warmtepomp of wordt aangesloten op stadsverwarming. Gemeenten zijn op dit moment nog druk bezig met het vormgeven van hun wijkwarmteplannen. En verminder je eerst de vraag naar warmte, dan loop je ook niet het risico dat je een warmtepomp met een veel te grote capaciteit koopt. Want dat is natuurlijk zonde.”

Elektriciteitsvraag verminderen

Je vraag naar elektriciteit verminderen kan op veel verschillende manieren. Vader somt er enkele op:

Schilisolatie: je woning van een betere jas voorzien
“Je kunt je warmtevraag verminderen door je dak, de gevels, de gevelopeningen (ramen) en de kruipruimte van isolatie te voorzien. In Nederland is de gevel aan de buitenkant isoleren niet gebruikelijk, maar ik denk dat we daar wel meer naartoe moeten. Zogenoemde koudebruggen worden ermee voorkomen; onderbreking van de isolatie op plekken waar de binnen- en buitenmuren elkaar raken. En wat ook fijn is, is dat deze vorm van isolatie niet ten koste gaat van je vloeroppervlak.”

Energievretende apparaten en installaties vervangen
Gedateerde huishoudelijke apparatuur is dé boosdoener als het gaat om energieverbruik. “In de top 3 van energievreters staan de wasmachine, koelkast en tv-, -audio- en videoapparatuur. Ook de hoeveelheid sluipstroom door stand-bystanden en adapters is groot. Door stekkers waar mogelijk uit het stopcontact te halen, wordt al winst behaald. En denk ook eens aan een energiezuinige wasmachine of een nieuwe koelkast met een A+++-label”, merkt de expert op.

Zonwering aanbrengen
Ook in Nederland komen steeds meer koelmachines, ventilatoren en airco’s in huis. Vader: “We hebben enorme raampartijen, terwijl we meer en meer richting een mediterraan klimaat gaan. En dus lopen de temperaturen al snel op. We moeten beter na gaan denken over zonwering. Liefst aan de buitenkant, zodat de warmte niet binnenkomt. Je kunt een luifel laten plaatsen. Maar ‘lamellenluiken’ voor je raam en een boom voor je huis blijven de beste opties.”

Zelf energie opwekken en opslaan

Je kunt je vraag aan het energienet natuurlijk ook beperken door een deel van je energie zelf op te wekken. Met zonnepanelen bijvoorbeeld. “Leg vooral eerst je dak vol en pas dan je gevel. Dat levert het meeste rendement op. Maar overweeg ook een pergola boven je auto, waarop je panelen legt. Zo hoef je niet meteen een carport met dak te bouwen, maar kun je wel extra zonnepanelen kwijt. Je auto blijft meteen sneeuw-, rijm- en zonlichtvrij. En het is goedkoper dan werken met gevelpanelen”, zo legt de expert uit. De energie die je over hebt tijdelijk opslaan, is ook een optie. Daar zijn steeds meer manieren voor. Zo kun je de overdag gewonnen energie ’s avonds gebruiken. Vader: “Denk eens na over de aanschaf van een thuisaccu. Of gebruik hier de accu van je elektrische auto voor. En wat duurzamer zijn speciale zakken met een zoutoplossing in je kruipruimte.” Tijdens het smelten absorbeert die oplossing warmte uit de omgeving, en het houdt die warmte vast. Stolt de oplossing, dan wordt de energie weer vrijgegeven.

Vader benadrukt het nog even: deze aanpassingen zijn niet alleen nodig met het oog op gasloos wonen in de toekomst. Het is ook prettig voor je eigen comfort. “Je woongenot gaat vooruit. En je rekeningen omlaag. Dus als je het kunt betalen of financieren, is de vraag: waarom zou je wachten? Je kunt er al mee aan de slag lang voordat je weet of je op het warmtenet wordt aangesloten of een warmtepomp moet aanschaffen.”

Ventilatie voor een gezond klimaat in huis

De expert stipt ook aan: “Ga je isoleren en kieren dichten, dan moet je beheerst gaan ventileren. Geen luchtcirculatie binnenshuis, maar gebruikte lucht naar buiten en verse lucht naar binnen brengen.” Balansventilatie is een goede optie, zo stelt hij. “Een systeem dat evenveel lucht aan- als afvoert.” Meestal maakt zo’n systeem ook gebruik van warmteterugwinning. In de winter warmt de warme lucht die afgevoerd wordt de koude lucht die binnenkomt op. In de zomer werkt het andersom.

De realisatie van gasloos wonen mag dan niet afhankelijk zijn van goede ventilatie, voor de staat van je woning en je gezondheid is het wel van groot belang. Lees hoe dat zit.

Radiatoren en elektrisch koken

Om je cv-ketel in de toekomst te kunnen vervangen, moet je ook weten of je radiatoren ‘groot genoeg’ zijn om voldoende warmte af te geven. Want de duurzame alternatieven werken met lagere temperaturen dan je gewend bent. Om er dan net zo warm bij te zitten als nu, heb je mogelijk grotere, dikkere of meer radiotoren nodig. En misschien ook dikkere distributieleidingen. Benieuwd of jouw radiatoren aanpassingen nodig hebben? Dit kun je eenvoudig controleren.

Ook voor elektrisch koken zijn wat voorbereidingen nodig. Niet alleen de aanschaf van een ander apparaat. Ook is vanwege het grote vermogen van een kookplaat en oven een extra groep in je meterkast nodig. Er moet dan ook een nieuwe kabel naar de keuken worden getrokken. Houd daar dus alvast rekening mee.

Van cv-ketel naar waterpomp of aansluiting op het stadsnet

Zij de eerste 4 stappen doorlopen? En is het inmiddels duidelijk wat jouw gemeente van plan is: jouw woning aansluiten op het warmtenet of niet? Dan kun je met de laatste stap aan de slag. Stadsverwarming wordt aangelegd op een door de gemeente bepaald moment. De installatie van een warmtepomp regel je zelf.

Over de werking van de pomp vertelt Vader het volgende: “Het is eigenlijk een soort omgekeerde koelkast. De installatie haalt warmte uit de lucht, de bodem of oppervlaktewater in de buurt van buiten naar binnen.” Wordt jouw wijk aangesloten op stadsverwarming, dan heb je geen eigen installatie meer. Je krijgt warmte via een netwerk van waterleidingen aangeleverd. Het water van de stadsverwarming wordt verwarmd met bijvoorbeeld restwarmte van elektriciteitscentrales of met warmte diep uit onze aarde.

Tip: leg zo mogelijk maandelijks een bedrag opzij

Er zijn subsidies te verkrijgen voor energiebesparende maatregelen en warmtepompen. Maar de overige kosten om je huis gasloos te maken, moet de eigenaar van de woning betalen. En die kunnen aardig oplopen. Vader: “De hele transitie kost gemiddeld € 20.000,- voor een rijtjeswoning. Voor een twee-onder-een-kapwoning zal dat – afhankelijk van de conditie van de gevel – zo’n € 35.000,- zijn. Een flink bedrag. Maar als het je lukt om vanaf nu iedere maand € 100,- opzij te zetten, dan heb je de transitie op tijd gefinancierd.“

2050 voelt nog ver weg. Maar ga je alvast met het stappenplan aan de slag, dan verdeel je het werk en de kosten voor een gasloos huis een beetje. Schakel zo nodig wel alleen erkende bedrijven in. En vergeet ook niet een beetje te genieten. Vader: “Van het comfort. Maar ook van het idee dat een belangrijk deel van je investeringen terug te verdienen is. Waar de verplichtingen rond bijvoorbeeld asbestverwijdering alleen maar geld kosten, levert gasloos wonen je ook echt wat op. Wooncomfort, waardeontwikkeling van je woning, energiekostenbesparing en een bijdrage aan een leefbaar klimaat. En dat is best bijzonder."