Groenst: de kunst is veranderingen vol te houden

In het drieluik 'Groen, groener, groenst' is hier de hekkensluiter van de reeks: Groenst. Zo doen jullie het thuis en waar het bij duurzaamheid echt om gaat. 

We maakten in de afgelopen maanden een serie artikelen waarin we steeds een stapje groener werden. Nu we bij het finale stuk ‘Groenst’ zijn, willen we graag laten zien wat jullie eronder verstaan. Hoe ben je groenst in het dagelijks leven? Dankzij jullie input vind je hier de groenste ideeën. En tot slot geven we onze definitie van ‘groenst’.

Van het hergebruik van kookvocht tot aan ‘gierigheid’; de meest uiteenlopende aanpassingen werden genoemd. Wij willen je de tips die wij ontvingen niet onthouden. Tips die verder gaan dan de veranderingen die in eerdere artikelen genoemd werden. In die zin dus ‘groenst’. Ook stuitten wij op verhalen van mensen die in onze ogen een duidelijke stap extra zetten. Wij sommen de mogelijkheden voor je op.

Milieubewust leven; je zou het tegenwoordig een hype kunnen noemen. En daar wordt gretig op ingespeeld. Met allerhande hulpmiddelen: siliconen ‘voedselhuggers’, herbruikbare rietjes en lunchboxen van rvs bijvoorbeeld. Hartstikke handig, maar wellicht niet echt nodig. Daar heeft Laura dan ook een duidelijk idee over: “Gebruik wat je al hebt. De meeste zero waste-producten zijn overbodig. Je kunt ook zonder een rietje drinken en oude potjes gebruiken om aangesneden voedsel in te bewaren.” Want het aanschaffen van ‘milieuvriendelijke’ hulpmiddelen is zo opeens een stuk minder groen.

Dat geldt overigens ook voor de grotere aankopen; heb je het niet nodig, koop het dan niet. Heb je het wel echt nodig, denk dan ook eens aan ruilen of lenen, zo klinkt het op verschillende groen-fora. Goed voor de sociale contacten. En het maakt dat wat al geproduceerd is eerst opgebruikt wordt, voordat er weer wat nieuws de wereld in wordt geslingerd.

Jolanda heeft andere veranderingen doorgevoerd. Zij heeft haar spaargeld in een dak vol zonnepanelen gestoken. “De rente is op dit moment toch niks…” Maar ook in huis heeft zij verduurzaamd. Zo staat er standaard een bak in haar gootsteen. “Het water waarmee ik mijn groenten was, vang ik daarmee op. Net als het vocht dat bij het wachten op warm water anders in de gootsteen was verdwenen. Ik geef het vervolgens aan de kamerplanten.”

Voor Caroline is de grootste klap ‘niet op vakantie gaan’. “Tenzij het een kampeervakantie per fiets in de regio is.” En ze houdt vast aan het motto ‘gierigheid is de beste duurzaamheid’. “Maak óp en draag áf wat je hebt, en koop dan pas iets anders. En tweedehands. Je hebt maar 2 voeten. Waarom heb je dan 6 paar schoenen nodig? Je hebt maar 1 nek: waarom 10 kettingen? Of 12 sjaals?” Fashion, lifestyle en woninginrichting zijn in haar ogen ‘de ultieme wegwerpcultuur’. “Daar moet je niet aan meedoen. Dán maak je meters. En je bespaart bakken vol geld.”

In verschillende reacties lazen we erover terug; de menstruatiecup. Een soepel ‘bekertje’ op een steeltje, dat opvangt in plaats van absorbeert. In ‘groen-land’ is het kelkje een populaire vervanger van tampons en maandverband. Want de gemiddelde vrouw gooit in haar leven zo’n 10.000 tampons de afvalberg op. 96% katoen dat door het gebruik ervan niet te recyclen is. En denk ook aan de plasticjes van de tampons, die vaak in de wc verdwijnen. Een herbruikbare cup vervangt zo’n beetje het eigen lichaamsgewicht aan menstruatieproducten. Goed voor de planeet dus, maar ook voor de portemonnee.

Ook het hergebruiken van haarelastieken is een veelgelezen tip. Ze worden door de ‘échte’ verduurzamers op straat gevonden, opgeraapt en uitgekookt om ze nog een ronde mee te laten gaan. En dan zijn er nog die oude, kapotte sokken. Die worden via een moeilijk ogende, maar vrij eenvoudig gebleken vlechttechniek tot afwassponzen gemaakt. Anderen schaffen een afvalprikker aan en nemen die mee wanneer ze gaan wandelen. Of ze maken hun eigen wasmiddel en handzeep. En voor sommigen is het misschien een brug te ver, maar door verschillende verduurzamers wordt herbruikbaar toiletpapier genoemd. Bijvoorbeeld uit oude thee- of handdoeken. Velen zien daar wellicht alleen de nadelen van, maar volgens de gebruikers ervan heeft het juist zo z’n voordelen. Het scheurt bijvoorbeeld niet zoals ‘gewoon’ toiletpapier dat wel kan doen, zo geven ze aan.

Waar Trudy voorheen nog gewoon ‘plastic rommel’ bij ‘goedkope winkels’ kocht, heeft ze zich inmiddels een hele andere levensstijl eigen gemaakt. “Ik besefte niet wat voor impact mijn koopgedrag had. Maar langzaamaan is er een soort van bewustwording gegroeid.” Nu laat ze eigen bakjes, potjes en zakjes bij winkels bijvullen en maakt ze daarmee vaak ook nog aanspraak op kortingen. Ze installeerde een wormenhotel, waar haar verse etensrechten en koffiedik in gaan; “Daar haal ik super goede mest uit!” Ook hergebruikt ze veel inpakpapier. “Én ik kocht laatst wollen sokken met levenslange garantie én een leuke print. Geitenwollensokken hoeven echt niet per se saai te zijn!”

Er zijn ook lezers die hun haren en hoofdhuid ‘trainen’ richting een shampoovrij leven; het zogenaamde no poo. Op die manier wordt verpakking bespaard en komen er minder ‘vreemde’, vervuilende stoffen en microplastics in hun haar en het riool terecht. Ook wordt regenwater opgevangen in emmers, regentonnen en in zakken onder huizen waar wel duizenden liters in passen. Dat water wordt vervolgens ‘afgetapt’ als het toilet doorgespoeld moet worden, de dieren water moeten krijgen, de auto gewassen moet worden of de ramen gezeemd. En je kent het wel: die enórme kartonnen dozen om je online aankoop heen. Een bestelling die eigenlijk vrij bescheiden van formaat was. Waar wíj ons op zo’n moment afvragen of dat niet met wat minder verpakkingsmateriaal kon, klimmen veel verduurzamers terecht in de pen richting de verzenders. Dit om hun onvrede te uiten en in de hoop dat onnodig verbruik in de toekomst wordt voorkomen.

Van afwassponzen uit oude sokken tot herbruikbaar toiletpapier. Het zijn allemaal zaken die samen het verschil maken en daarom in onze ogen als ‘groenst’ bestempeld kunnen worden. Maar door één reactie in het bijzonder werden wij aan het denken gezet. De dame in kwestie, de eerdergenoemde Laura, verwoordde het heel treffend. ‘Groenst’ zit ‘m wellicht niet per se in dat wát je doet, maar in de manier waarop de aanpassingen ingebed zijn in je leven. Haar visie: verander 1 gewoonte per keer, evalueer het na een paar maanden en voer dan de volgende verandering door. “Anders is het net als goede voornemens; de meeste mensen sporten op 1 februari al niet meer…”

En daarmee zijn wij tot een definitie gekomen waar het om de definitie van ‘groenst’ gaat. Groenst zit ‘m wat ons betreft niet zozeer in de mate waarin je aan het milieu werkt – met kleine dingen of extremer – maar meer in hoeverre die gedragsverandering blijvend is. Kijk dus vooral wat bij je past en waar jij blij van wordt. Want dan blijft het niet bij een vliegende start; dan kun je járen vooruit!

Er zijn vele wegen die naar Rome leiden. En zo is het ook met verduurzamen. Je kunt kleinschalig te werk gaan of er bijna een dagtaak aan hebben. Je kunt tips in je eigen leven inbedden, maar ook pro-actief te werk gaan door bijvoorbeeld brieven te schrijven naar instanties die het milieu onnodig belasten.

Bij het schrijven van dit artikel moesten we filteren. Dus lang niet alle initiatieven hebben we benoemd. Maar dat wil niet zeggen dat die voorbeelden niet groen genoeg zijn of er niet toe doen. Ga er vooral mee door! En inspireer ook anderen. Het belangrijkste is dat we het samen doen. En dat hetgeen je doet een haalbare kaart is in jouw leven. Want alleen als heel veel mensen hun steentje bijdragen en dat duurzaam blijven doen, heeft dat het gewenste effect op het milieu. De volgende generaties zullen ons dankbaar zijn.