Wat is palliatieve zorg en wanneer vraag je het aan?

Veel mensen denken dat palliatieve zorg alleen in de laatste dagen van het leven wordt gegeven. Maar palliatieve zorg gaat verder. Het draait om kwaliteit van leven, vanaf het moment dat duidelijk is dat genezing niet meer mogelijk is. In dit artikel lees je wat palliatieve zorg betekent, welke fasen er zijn, hoe je het thuis kunt regelen en hoe het zit met de kosten en vergoedingen. Zo weet je beter wat je kunt verwachten en waar je terecht kunt voor ondersteuning.

Palliatieve zorg richt zich niet op genezing, maar op het verlichten van klachten en het verbeteren van jouw kwaliteit van leven. Het kan gaan om pijnbestrijding, maar ook om psychische of sociale ondersteuning. Daarmee is palliatieve zorg breder dan alleen medische behandelingen.

Verschil tussen palliatief en terminaal.

Palliatieve zorg kan maanden of zelfs jaren duren. Terminale zorg gaat meestal over de laatste weken voor het overlijden. Het verschil zit dus in de duur en intensiteit van de zorg.

Palliatieve zorg verloopt in stappen. Per fase verandert de zorg en sluit die beter aan op wat jij en je naasten nodig hebben:

1. De fase vanaf de diagnose dat genezing niet meer mogelijk is.
2. De fase waarin de zorgbehoefte toeneemt en meer ondersteuning nodig is. Afspraken rondom de laatste levensfase worden dan steeds belangrijker.
3. De terminale fase, meestal de laatste weken van het leven.
4. De nazorg voor nabestaanden, bijvoorbeeld via rouwbegeleiding.

Palliatieve zorg gaat niet alleen over medische behandelingen of pijnbestrijding. Het draait om het hele leven en alle aspecten die daarbij komen kijken. Daarom kijken zorgverleners altijd naar 4 dimensies:

• Lichamelijk: bestrijden van pijn en klachten.
• Psychisch: omgaan met angst, verdriet of somberheid.
• Sociaal: steun in de relatie met partner, gezin of werk.
• Spiritueel: omgaan met vragen over zin, geloof of afscheid.

Het moment verschilt per situatie. Soms begint palliatieve zorg kort na een diagnose. In andere gevallen pas later, wanneer de klachten toenemen.

Twijfel je of palliatieve zorg nodig is? Bespreek dit met je huisarts of specialist. Zij kunnen beoordelen welke zorg passend is en helpen om deze aan te vragen. Ook wijkverpleegkundigen spelen hierbij vaak een belangrijke rol.

De meeste vormen van palliatieve zorg vallen onder de basisverzekering, zoals wijkverpleging, pijnmedicatie en hulpmiddelen. Soms betaal je een eigen bijdrage. Aanvullende verzekeringen kunnen extra zorg of hulpmiddelen dekken.

Krijg je zorg vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz)? Dan wordt palliatieve zorg daaruit vergoed. Voor palliatieve zorg in het ziekenhuis loopt de vergoeding via je zorgverzekeraar. Heb je nog geen zorg vanuit de Wlz, dan kun je palliatieve zorg ook via de zorgverzekering (deels) vergoed krijgen.

Lees hier wat de zorgverzekeringen van Interpolis vergoeden.
 
Controleer goed of jouw zorgverzekeraar een contract heeft met jouw zorgverlener. Wanneer dit niet het geval is, wordt maar een deel van de zorg vergoed.

Bij een ongeneeslijke ziekte kom je vaak in contact met meerdere hulpverleners. Bespreek je wensen met je huisarts of wijkverpleegkundige. Zij zijn het eerste aanspreekpunt, ook voor niet-medische vragen.

• Ziekenhuis: hebben steeds vaker een gespecialiseerd palliatief team.
• Maatschappelijk werker: helpt bij praktische gevolgen voor jou en je naasten.
• Geestelijk verzorger: voor gesprekken over leven, afscheid of geloof.
• Psycholoog: ondersteuning bij angst, spanning of somberheid.
• Fysiotherapeut: helpt bij benauwdheid en houdt je langer actief.
• Diëtist: advies bij moeite met eten of verminderde smaak.
• Logopedist: begeleiding bij slik- of spraakproblemen.

In Nederland werken zorgverleners samen in regionale Netwerken Palliatieve Zorg. Coördinatoren beantwoorden je vragen en verwijzen je door. Op de website van Stichting PZNL vind je een overzicht van alle netwerken.

Veel mensen willen thuis blijven in hun laatste fase. Dat kan met steun van de huisarts, wijkverpleegkundige en vrijwilligers. Mantelzorgers spelen vaak een belangrijke rol en krijgen hierbij ondersteuning van zorgprofessionals.

Thuiszorg aanvragen.

Je regelt thuiszorg via je huisarts, het ziekenhuis of direct bij een thuiszorgorganisatie in de buurt. Voor huishoudelijke hulp, zoals schoonmaken of bed opmaken, neem je contact op met het Wmo-loket van je gemeente. De huisarts bespreekt vaak samen met jou of thuiszorg nodig is.

Wanneer een arts verwacht dat je nog ongeveer 3 maanden of korter leeft, spreken we van de terminale fase. De zorg wordt dan intensiever, met extra aandacht voor pijnbestrijding, comfort en begeleiding.

Je kunt terminale zorg thuis krijgen, maar ook in een hospice. Dit is een kleinschalige en huiselijke voorziening. Ook verpleeghuizen en ziekenhuizen bieden terminale zorg.

Vergoeding hospice.

De zorg in een hospice wordt meestal vergoed. Je betaalt wel een dagvergoeding voor bijvoorbeeld eten en drinken. Heb je een aanvullende verzekering? Dan kan het zijn dat je zorgverzekeraar deze kosten helemaal of deels vergoedt. Vraag dit altijd na bij je zorgverzekeraar.